Meteor Yağmurlarının Kralı Ne Zaman?
Hafta sonu karanlık saatlerde gökyüzünde yoğun bir meteor
yağmuru gözlenebilecek. Geminid (İkizler) meteor yağmuru her yıl Aralık
ayında gözlenen bir uzay olayı. Dünya Güneş'in etrafındaki yörüngesinde
ilerlerken, 3200 Phaethon adlı küçük gezegenden saçılan parçaların arasından
geçiyor. Bu parçalar atmosfere girdiğinde ışık saçarak parçalanıyor.
Karanlık bir gecede saatte 120 meteor görmek mümkün olabiliyor. Bunların
hızı 130 bin km'ye düştüğü için çıplak gözle daha kolay gözlenebiliyorlar.
Saatte binlerce kilometreye varan bir hızla Dünya atmosferine girdiğinde
yanarak parçalanan göktaşlarının, etrafa ışık saçıp gözden kaybolması halk
arasında "yıldız kayması" olarak biliniyor.
Meteor Yağmuru nasıl izlenebilir?
Amerikan Meteor Derneği, Geminid Yağmuru'nun Cumartesi ve
Pazar günleri karanlıkta görülebileceğini belirtiyor. Şehir ışıklarından
uzak karanlık bölgelerde, gözleri 30-40 dakika boyunca karanlığa
alıştırdıktan sonra gökyüzüne bakmanın daha iyi sonuç vereceği belirtiliyor.
Ancak bu yıl dolunayın da aynı döneme rastlaması, meteorlardan saçılan
ışıkların görülmesini zorlaştırabilir. Yine de durduğunuz yere bağlı olarak
bir saatte 20 kadar meteorun düşüşünü yakalamak mümkün olabilir.
Meteorlar hangi sıklıkta Dünya'ya çarpar?
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA)'ya göre
Dünya her gün 100 ila 300 ton arasında uzay tozu bombardımanı altında.
Bunların her biri en fazla bir kum tanesi büyüklüğünde. Yine Dünya'ya her
gün 44 ton kadar meteor parçası düştüğü tahmin ediliyor. Yılda yaklaşık bir
kez otomobil büyüklüğünde bir asteroid Dünya'nın atmosferine çarpıyor, ancak
yere düşmeden önce parçalanıp yanıyor. Yaklaşık 2 bin yılda bir ise futbol
sahası büyüklüğünde bir göktaşı Dünya'ya çarpıp hasara yol açıyor.
Meteor yağmurları nedir?
Dünya atmosferine çarpan meteorların sayısının büyük
oranda artması ile oluşan olay meteor yağmuru olarak adlandırılıyor. Bu olay
her yıl, Dünya uzaydaki göktaşı parçalarının arasından geçerken oluşuyor.
En ünlü meteor yağmuru ise her yıl Ağustos ayında doruğa çıkan Perseid
yağmuru. Perseid meteoru, Swift-Tuttle adlı kuyruklu yıldızın minik bir
parçası. Halley kuyruklu yıldızı ise Eta Aquarid ve Orionid yağmuruna neden
oluyor. Ancak Aralık ayı ortasında gözlenen Geminid meteor yağmuru her yıl
aynı dönemde düzenli olarak meydana gelen ve kuvvetli ışık saçan bir olay.
Bu nedenle "meteor yağmurlarının kralı" adıyla anılıyor.
Dünya'ya göktaşı çarpma olasılığı var mı?
NASA, göktaşlarının toz büyüklüğünden kaya büyüklüğüne
kadar değişebilen boyutlarda olduğunu ve atmosferde hızla yandıklarını
söylüyor. Ama seyrek de olsa Dünya'ya düşüp yaralanmalara neden oldular.
1994'te İspanya'nın Getafe bölgesinde bir göktaşı, hareket halindeki bir BMW
arabanın ön camına çarparak parçalamış, sürücünün ise bir parmağı
kırılmıştı. 1992'de ise Uganda'nın Mbale kentinde bir çocuğun başına meteor
yağmurundan düşen 3,6 gram büyüklüğündeki bir parçacık çarpmıştı. Bu
parçacığın muz yaprakları tarafından hızının kesildiği ve çocuk tarafından
bulunduğu haberleri çıkmıştı. 1954'te ABD'nin Alabama bölgesinde greyfurt
büyüklüğünde bir göktaşı, Anne Hodges adlı kadının çatısını delip radyoya
çarptıktan sonra üzerine sıçramış ve bedeninde morluğa yol açmıştı. Rusya'da
ise Ural bölgesinde Şubat 2013'te bir göktaşı parlak bir alev topu şeklinde
düşüp patlamış, etrafa saçılan parçalar yaklaşık 1500 kişinin yaralanmasına
neden olmuştu. Bu yaralanmaların çoğu, patlamanın yarattığı şok etkisiyle
pencerelerden saçılan cam parçaları yüzünden olmuştu. 1908'de ise yine
Rusya'da, Sibirya'nın Tunguska bölgesinde Dünya atmosferine giren bir kaya
parçası gökyüzünde patlamış, 2000 km karelik bir ormanı yok edip, iki
kişinin ve yüzlerce ren geyiğinin yaralanmasına neden olmuştu.
Kaynak:
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50784406
Resim Kaynak:
https://latina-press.com/news/153958-beeindruckender-meteoritenschauer-ueber-suedamerika/
Hayata Dair
Yayın tarihi: 14 Aralık 2019